Za Życiem

Wsparcie dla kobiet w ciąży i rodzin – jak może pomóc asystent rodziny

W sytuacji kiedy oczekujemy narodzin dziecka najczęściej reakcją jest ogromna radość, jednak w chwili kiedy otrzymujemy informację o nieprawidłowościach, pojawienie się na świecie dziecka z wadą letalną jest dla kobiet i jej rodziny źródłem poważnego kryzysu. Niezależnie od tego, jaka dysfunkcja jest przyczyną poważnych problemów zdrowotnych dziecka, jego rodzice potrzebują wsparcia od samego poczęcia, narodzin jak i dalszego życia.

Źródłem wsparcia jest rodzina lecz może ona nie wystarczać. Dlatego ważna jest pomoc specjalistyczna. Istotną rolę we wspieraniu rodzin oczekujących narodzin dzieci ze stwierdzonym w życiu płodowym prawdopodobieństwem dysfunkcji rozwojowych oraz rodzin już wychowujących dzieci z takimi obciążeniami rozwojowymi pełni asystent rodziny.

Asystent rodziny, na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 roku o spieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, zwanej dalej ustawą o wspieraniu rodziny, realizowanej od 1 stycznia 2012 roku, prowadzi działania skierowane do rodzin przeżywających trudności w realizacji funkcji opiekuńczo – wychowawczych.

Od dnia 1 stycznia 2017 roku, z dniem wejścia życie ustawy z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” (DZ.U. z 2020 roku poz. 1329), zwanej ustawą „Za życiem”, poszerzył się obszar działań asystenta rodziny.

Przypisano mu funkcję koordynatora kompleksowego wsparcia (poradnictwa) dla kobiet w ciąży i ich rodzin, ze szczególnym uwzględnianiem:

  • kobiet w ciąży powikłanej,
  • kobiet w sytuacji niepowodzeń położniczych,
  • wsparcia rodzin dzieci, u których zdiagnozowano „ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalna chorobę zagrażająca ich życiu, która powstała w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu”.

Z zgodnie z ustawą z dnia 4 listopada 2016 roku o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem”, Rodzina oznacza małżonków, rodziców dziecka w fazie prenatalnej, rodziców dziecka, opiekuna faktycznego dziecka, „osobę faktycznie opiekującą się dzieckiem, jeżeli wystąpiła z wnioskiem do sądu opiekuńczego o przysposobienie dziecka, a także pozostające na ich utrzymaniu dzieci”. Prawo do skorzystania z tej formy pomocy otrzymują również osoby bezdzietne, przygotowujące się do wyzwań rodzicielstwa, zwłaszcza związanych z ciężką chorobą potomka – zanim urodzi się dziecko oraz w zakresie interwencji kryzysowej – w czasie ciąży, po jego śmierci lub po porodzie.

Ustawa „Za życiem” daje możliwości korzystania uprawnionym do wsparcia w zakresie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej oraz instrumentów polityki na rzecz rodzin poprzez zapewnienie:

  • kobietom w ciąży dostępu do diagnostyki prenatalnej,
  • skorzystania z odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej dla kobiet w ciąży, porodu i połogu ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w ciąży powikłanej oraz w sytuacji niepowodzeń położniczych,
  • uzyskania jednorazowego świadczenia z tytułu urodzenia dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie i/lub nieuleczalną chorobę zagrażająca jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
  • skorzystania z odpowiednich świadczeń opieki zdrowotnej dla dziecka, ze szczególnym uwzględnieniem dziecka , u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalna chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
  • dostępu do szerokich usług koordynujących, opiekuńczych i rehabilitacyjnych ze szczególnym uwzględnieniem dziecka, u którego zdiagnozowano ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalna chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
  • przeprowadzenia porodu w Szpitalu III poziomu referencyjności.

Wsparcie realizowane przez asystenta rodziny polega w szczególności na zapewnieniu:

  • pełnego dostępu do informacji w zakresie rozwiązań wspierających rodziny oraz kobiet w ciąży,
  • pełnego poradnictwa w zakresie rozwiązań wspierających rodzinę ze szczególnym uwzględnieniem: przezwyciężania trudności w pielęgnacji i wychowaniu dziecka, możliwości skorzystania z wsparcia psychologicznego, pomocy prawnej w zakresie praw rodzicielskich i uprawnień pracowniczych,
  • pełnego dostępu do rehabilitacji społecznej i zawodowej, świadczeń opieki zdrowotnej, świadczenia na podstawie ustawy o pomocy społecznej (pieniężne, niepieniężne).

Celem ustawy jest uregulowanie w sposób kompleksowy wsparcia dla kobiet w  ciąży i  rodzin, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet w  ciąży powikłanej oraz w sytuacji niepowodzeń położniczych, a także dzieci, u których zdiagnozowano ciężkie i  nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą ich życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu.

Głównym celem programu „Za życiem” jest umożliwienie rzeczywistej i pełnej integracji społecznej osób niepełnosprawnych oraz wsparcie psychologiczne, społeczne, funkcjonalne i ekonomiczne ich rodzin. Program obejmuje kompleksowe rozwiązania, w szczególności w  obszarach dotyczących wsparcia dla kobiet w ciąży i ich rodzin, wczesnego wspomagania dziecka i jego rodziny, usług wspierających i rehabilitacyjnych, wsparcia mieszkaniowego, a także koordynacji wsparcia, poradnictwa i  informacji.

Program „Za  życiem” dotyczy w szczególności:

  • wczesnego wspomagania rozwoju dziecka;
  • opieki, w tym paliatywnej lub rehabilitacji dzieci posiadających zaświadczenie o ciężkim i nieodwracalnym upośledzeniu albo nieuleczalnej chorobie zagrażającej życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w  czasie porodu;
  • wsparcia dla kobiet w ciąży i ich rodzin w przypadku ciąży powikłanej;
  • pomocy w zabezpieczeniu szczególnych potrzeb, w tym mieszkaniowych, rodzin z dzieckiem posiadającym stosowne zaświadczenie.

Program „Za życiem” skierowany jest również do rodzin z dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo orzeczeniem o lekkim lub umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności określonym w przepisach o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych a także do dzieci i młodzieży posiadających odpowiednio opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub orzeczenie o potrzebie zajęć rewalidacyjno-wychowawczych  i ich rodzin.

Kto może skorzystać z uprawnień?

Z uprawnień wynikających z ustawy o wsparciu kobiet w ciąży i rodzin „Za życiem” może skorzystać każda kobieta w ciąży i jej rodzina (w zakresie informacji i poradnictwa na temat rozwiązań wspierających rodzinę), a także rodziny, w których przyjdzie albo przyszło na świat ciężko chore dziecko (oznacza to: ciężkie i nieodwracalne upośledzenie, albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu).

Uprawnienia przysługują również kobietom, które otrzymały informację o tym, że ich dziecko może umrzeć w trakcie ciąży lub porodu, a także kobietom, których dziecko umarło bezpośrednio po porodzie na skutek wad wrodzonych.

Z uprawnień mogą skorzystać także kobiety, które po porodzie nie zabiorą do domu dziecka z powodu: poronienia, urodzenia dziecka martwego, urodzenia dziecka niezdolnego do życia, urodzenia dziecka obarczonego wadami wrodzonymi albo śmiertelnymi schorzeniami.

Jak skorzystać z uprawnień?

Podstawą do skorzystania z uprawnień jest zaświadczenie, które potwierdza ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu. Zaświadczenie o chorobie, powstałej w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu, możesz otrzymać od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, który: posiada specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej.

Ponadto, zaświadczenie wydane przez: lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, który posiada specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie: położnictwa i ginekologii, perinatologii, neonatologii, pediatrii, neurologii dziecięcej, kardiologii dziecięcej lub chirurgii dziecięcej, uprawnia dzieci do 18 roku życia do: skorzystania z wyrobów medycznych, na zasadach określonych w ustawie „Za życiem”, korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach.

Gdzie możesz się zgłosić się po pomoc asystenta rodziny?

Asystent rodziny, jest zatrudniony w jednostkach organizacyjnych systemu wspierania rodziny lub w instytucjach pozarządowych działających na zlecenie samorządu gminy. Ze wsparcia asystenta rodziny może skorzystać każda kobieta w ciąży i jej rodzina. W tym celu należy wystąpić z wnioskiem do gminy. W przypadku zaistnienia okoliczności wskazanych w ustawie „Za życiem” nie jest stosowana procedura wymagająca m.in. przeprowadzenia przez pracownika socjalnego rodzinnego wywiadu środowiskowego.

Asystent nie tylko odpowie na pytania, ale też na podstawie pisemnego upoważnienia będzie mógł załatwiać (w imieniu kobiety w ciąży) sprawy w różnych instytucjach. Asystent pomoże także rozwiązać problemy opiekuńczo-wychowawcze.

Komu przysługuje jednorazowe świadczenie w wysokości 4 tys. złotych?

Matce lub ojcu, opiekunowi prawnemu albo opiekunowi faktycznemu dziecka (tj. osobie faktycznie opiekującej się dzieckiem, jeśli wystąpiła do sądu z wnioskiem o przysposobienie dziecka) bez względu na dochód, po wypełnieniu stosownego wniosku oraz podpisaniu zawartych w nim oświadczeń i dołączeniu wymaganych dokumentów.

Wraz z wnioskiem należy przedłożyć: zaświadczenie, że matka dziecka pozostawała pod opieką medyczną najpóźniej od 10 tygodnia ciąży do porodu (zaświadczenie takie wydaje lekarz lub położna), zaświadczenie lekarskie, które potwierdza u dziecka ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą jego życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu. Wniosek o wypłatę świadczenia należy złożyć do 12 miesięcy od dnia narodzin żywego dziecka. Wniosek złożony po tym terminie nie zostanie rozpatrzony. Wniosek należy złożyć w ośrodku pomocy społecznej w miejscu zamieszkania.

Skip to content